به قلم  هادی جلالی زاده ؛روز عرفه یکی از روزهای عظیم دینی مذهبی و عرفانی مسلمین خاصه شیعیان است ؛ 

روز عرفه را باید شناخت ؛ باید حس کرد و باید آن را درک نمود ؛
برای درک روز عرفه باید کتب حدیثی و عرفانی را ورق زد تا به عمق وجودی جایگاه و فضیلت و منزلت روز عرفه پی برد ؛ ارزش این روز عظیم را باید  در کلام معصومین ع نیز جستجو نمود ؛ 
*نهم ذیحجه را روز عَرَفه گویند ؛* این روز از روزهای مهم برای تمامی مسلمانان جهان است ؛ گرچه عید نامیده نشده ، اما همچون عید خوانده شده‌ است ؛ 
همچنین زیارت امام سوم شیعیان در این روز بسیار توصیه شده است ؛ دعای امام حسین در روز عرفه از مهم‌ترین اعمال این روز است ؛ که پس از نماز ظهر و عصر همان روز خوانده می‌شود ؛
 تقارن روز عرفه با روز عید قربان منزلت این روز را دوچندان میکند : 
  در این روز حجاج از شهر مکه به صحرای عرفات آمده و در آنجا به راز و نیاز و دعا پرداخته و پس از نماز ظهر و عصر این دعا را در کنار کوه جبل الرحمة  می‌خوانند ؛ سپس حجاج به‌ سمت سرزمین مشعر الحرام حرکت می‌کنند تا در روز عید قربان در سرزمین منا باشند ؛
*خطبهٔ روز عرفه ، خطبه اصلی مراسم حج واجب است که هرساله توسط بالاترین مفتی عربستان سعودی خوانده می‌شود* 
برای این روز دعاها ، نمازها و اعمال مختلفی مثل غسل ذکر شده است که شیعیان از جمله افرادی که در حج حضور ندارند بجا می‌آورند یکی از مهمترین این اعمال دعای امام سوم شیعیان در روز عرفه است ؛
زیرا عبادات و دعا رشته اتصال انسان با مبدأ هستی و قدرت لایزال الهی هستند ؛ 
از این رو نمی توان گفت که دعا و عبادات ، مخصوص ایّام خاص می باشند ؛ اما زمانهایی وجود دارد که فرصت ویژه ای برای ارتباط با خداوند از طریق دعا و راز و نیاز است ؛ 
چرا که رحمت خاص خداوند در آنها از مبدأ اعلی به سوی بندگان سرازیر می گردد و بنده باید تلاش کند خود را در معرض دریافت آن عنایات و رحمتهای ویژه الهی قرار دهد ؛ چنانکه پیامبر اکرم ( ص ) فرمودند : 
اِنَّ لِرَبِّکُمْ فِی اَیّامِ دَهْرِکُمْ نَفَحاتٌ اَلا فَتَعَرَّضُوا لَها ؛ به راستی برای پروردگار شما در روزهای روزگارتان عطایا و بخششهایی است ، هوشیار باشید و خود را در معرض آنها قرار دهید ؛  خداوند در قرآن کریم نیز می فرماید : وَذَکِّرْهُمْ بِاَیّامِ اللّهِ ؛ و روزهای خدا را به آنان یاد آوری کن :
یکی از این روزها ، نهم ذیحجّه یعنی روز عرفه است ؛ که می توان آن را روز دعا و نیایش نام نهاد ؛ مخصوصا برای کسانی که توفیق تشرّف به حج و حضور در صحرای عرفات را پیدا کرده اند ؛

*جایگاه روز عرفه*

مرحوم شیخ عباس قمی درباره شب عرفه می گوید : از لیالی متبرّکه و شب مناجات با قاضی الحاجات است و توبه در آن مقبول و دعا در آن شب مستجاب است ؛ *و کسی که آن شب را به عبادت بسر آورد ، اجر و پاداش هفتاد سال عبادت را دارد ؛*
 وی در رابطه با روز عرفه نیز می گوید : روز عرفه از اعیاد عظیمه و بزرگ است ، هر چند به اسم عید نامیده نشده و روزی است که حق تعالی بندگانش را به عبادت و طاعت فراخوانده و سفره های جُود و احسان خود را برای آنها گسترده و شیطان در این روز تحقیر و رانده و‌ خشمناک شده  است ؛
اما جایگاه والای روز عرفه ، در روایات معصومین علیهم السلام  بیشتر نمود دارد ؛ که در زیر به نمونه هایی از ان اشاره میشود ؛ حدیث فضیلت روز عرفه
امیر مؤمنان علی ( ع ) درباره راز وقوف در عرفات فرمود :
عرفات ، خارج از مرز حرم است و مهمان خدا باید بیرون دروازه ؛ آن‌ قدر تضرع کند تا لایق ورود به حرم شود ؛
 امام سجاد ( ع ) در حدیثی فرمود :
عصر روز عرفه و ظهر روز دهم ذیحجه که حاجیان در منا حضور دارند ، خدای سبحان به فرشتگان مباهات می‌کند و می‌فرماید : اینان بندگان من هستند که از راه‌های دور و نزدیک با مشکلات بسیار به اینجا آمده و بسیاری از لذت‌ها را بر خود حرام کرده و بر شن‌های بیابان‌های عرفات و منا خوابیده‌اند و این‌گونه با چهره‌های غبارآلود ، در پیشگاه من اظهار ناتوانی و خواری می‌کنند ؛ اینک به شما اجازه دادم تا آنان را ببینید ؛ آنگاه فرشتگان حق به اذن خداوند بر دل‌ها و اسرار نهان آنها آگاه می‌شوند ؛
از امام صادق ( ع ) سؤال شد‌ : 
*عرفات را چرا عرفات نامیده‌اند ؟*

حضرت فرمود : جبرئیل ، حضرت ابراهیم را روز عرفه به این مکان آورد ، چون ظهر فرا رسید ، جبرئیل گفت : ای ابراهیم ! به گناه خود اعتراف کن و مناسکت را بیاموز ! چون جبرئیل گفت اعتراف کن ! این سرزمین عرفات نامیده شده است :
پیامبر اکرم ( ص ) می‌فرماید :
خداوند در هیچ روزی به اندازه روز عرفه ، بندگان خود را از آتش جهنم آزاد نمی‌کند ؛ 
*در میان گناهان  گناهانی است که جز در عرفات بخشیده نمی‌شود*
هنگامی که مردم در عرفات وقوف می‌کنند و حاجت‌های خود را با گریه و زاری درخواست می‌کنند ، خداوند نزد فرشتگان به این مردم افتخار می‌کند و به فرشتگان خطاب می‌کند : آیا نمی‌بینید که بندگان من از راه‌های دور و غبارآلود به‌ سوی من آمده‌اند و مالشان را در راه من خرج کرده‌اند و بدن‌ها را خسته کرده‌اند ؟ به عزت و جلالم سوگند ! گناهکاری انها را به نیکوکاریشان  می‌بخشم و آنها را از گناه پاک می‌کنم ، 
مانند روزی که از مادر متولد شده‌اند ؛ آنگاه که در عرفات وقوف کنى ، چنانچه گناهانت به تعداد شن‌های شنزار یا ستارگان آسمان یا قطره‌های باران باشد ، خداوند آنها را خواهد بخشید ؛
نقل است از رسول خدا ( ص ) پرسیدند :‌
چه کسی از اهل عرفات ، گناهش از همه بزرگ‌تر است ؟ حضرت فرمود : 
*کسی که عرفات را درک کرده باشد و گمان کند خداوند او را نیامرزیده است ؛*
امام سجاد ( ع ) در روز عرفه صدای نیازمندی را شنید که گدایی می‌کرد ؛ به او فرمود : وای بر تو ! آیا در مثل چنین روزی از غیر خدا درخواست می‌کنى ، درحالی‌که در این روز برای بچه‌هایی که در شکم مادران هستند ، امید سعادت و خوشبختی می‌رود :
امام باقر ( ع ) فرمود : هیچ‌ کس ( چه نیکوکار و چه بدکار ) در عرفات وقوف نمی‌کند ، مگر اینکه خداوند دعایش را مستجاب میکند :
امام صادق ( ع ) می‌‌فرماید : 
مَن لَم یُغفَر لَهُ فی شهرِ رمضانَ لَم یُغفَر لَهُ إلی مِثلِهِ مِن قابِلٍ الّا أن یَشهَدَ عَرَفَةَ ؛ کسى که در ماه رمضان آمرزیده نشود ، تا رمضان آینده آمرزیده نشود ، مگر آن که در عرفه حاضر میشود ؛
 از این روایت دو مطلب استنباط می‌شود ؛
 *اول ،* عظمت ماه مبارک رمضان از این جهت که ماه مغفرت ، ماه رحمت و ماه برائت از آتش جهنم است ؛ 
*دوم* عظمت روز عرفه است ؛ 
*به گونه‌ای که اگر کسی در ماه رمضان مورد مغفرت قرار نگرفت عرفه را درک کند و از روز عرفه غفلت نکند ؛*
 امام صادق ( ع ) می‌فرماید : تَخَیَّرْ لِنَفْسِکَ مِنَ الدُّعاءِ ما اَحْبَبْتَ وَاجْتَهِدْ فَاِنَّهُ ( یَوْمَ عَرَفَةَ) یَوْمُ دُعاءٍ وَ مَسْأَلَةٍ ؛ هر دعایی که دوست‌‌ داری برای خود بخوان و در دعا کردن بکوش که آن روز ( روز عرفه ) روز دعا و درخواست است ؛
 عرفه روز بخشش بنده  توسط خالق یکتا است ؛ ابن فهد حلّی در عدّة الداعی روایتی به این شرح برای روز عرفه نقل نموده است ؛ وَ فِی الْخَبَرِ اَنَّ اللّهَ سُبْحانَهُ وَ تَعالی یَقُولُ لِلْمَلائِکَةِ فِی ذلِکَ الْیَوْمِ یا مَلائِکَتِی اَلا تَرَوْنَ اِلی عِبادِی وَ اِمائِی جاؤُا مِنْ اَطْرافِ الْبِلادِ شُعْثاءً غَبْراءً اَتَدْرُونَ ما یَسْئَلُونَ فَیَقُولُونَ رَبَّنا اِنَّهُمْ یَسْئَلُونَکَ الْمَغْفِرَةَ فَیَقُولُ اشْهَدُوا اِنِّی قَدْ غَفَرْتُ لَهُمْ ؛ 
در روایت آمده که خدای سبحان به ملائکه در این روز می‌‌فرماید : 
ای فرشتگان من ، آیا نمی‌‌بینید بندگان و کنیزان مرا که ژولیده و غبارآلود از اطراف شهرها آمده‌‌اند ؟ و آیا می‌‌دانید آنها چه درخواستی دارند ؟ ملائکه می‌‌گویند : پروردگار ما ، آنها مغفرت می‌‌خواهند ؛ خداوند می‌‌فرماید : شاهد باشید که من آنها را بخشیدیم :
 امام زین‌العابدین ( ع ) در روز عرفه جمعی را مشاهده کردند که دست نیاز به سوی مردم دراز کرده و کمک می‌‌خواستند ؛ حضرت خطاب به آنها فرمود : وای بر شما آیا در این روز از غیر خدا حاجات می‌طلبید در حالی که در این روز امید می‌‌رود که فضل خداوند حتی شامل بچه‌هایی شود که در شکم مادران هستند و امید می‌‌رود که آنها سعادت‌‌مند شوند ؛ 
به امید روزی که  گناهان همه گناهکاران بخشید و دعاهایمان در این عرفه اجابت شوند

۸مرداد /۱۳۹۹